Op 5 mei is het Independent Living Day, een dag die draait om het recht van mensen met een handicap om zelfstandig te leven en echt mee te doen in de samenleving. Dat betekent onder andere gewoon kunnen werken, iets wat voor veel mensen met een handicap nog altijd niet vanzelfsprekend is.
België ratificeerde het VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met een Handicap in 2009. Artikel 27 van dit verdrag verplicht de overheid om werkgelegenheid voor mensen met een handicap te bevorderen en obstakels weg te werken. Geen vrijblijvende aanbeveling, maar een verplichting.
Toch wordt dit zoveel jaren later nog altijd niet nageleefd. De gevolgen zijn groot. Duizenden talenten blijven onbenut, en dat is niet alleen een gemiste kans voor de samenleving. Het is een onrecht voor mensen met een handicap die hun recht op werk willen uitoefenen.
Fien, een jonge vrouw met cerebrale parese (CP), weet daar alles van. Ze heeft twee masterdiploma’s, maar zoekt al maanden naar werk. Zelfs met haar indrukwekkend cv en motivatie om aan de slag te gaan, stuit ze op drempels op de arbeidsmarkt.
“Ik ben niet gemaakt om in mijn zetel te zitten”, zegt Fien. “Maar het is moeilijk om de juiste vacatures vinden. Enerzijds omdat ik nog geen ervaring heb op de werkvloer. Anderzijds omdat er door mijn handicap al veel jobs uitgesloten zijn."
En dat is precies waar artikel 27 van het VN-Verdrag over gaat: mensen met een handicap moeten net zoals mensen zonder handicap de kans krijgen om te werken. Als Fien geen werk kan vinden vanwege haar handicap, wordt haar recht op werk geschonden.
Doet de overheid dan niets? Jawel, er bestaan wel maatregelen. Zo weet Fien dankzij het Gespecialiseerd Team Bemiddeling (GTB) dat ze in aanmerking komt voor individueel maatwerk. Denk aan premies die lagere productiviteit compenseren of extra begeleiding op de werkvloer mogelijk maken.
Maar weten werkgevers dit wel? En zo ja, durven ze de stap te zetten? “Dit zijn goede maatregelen, maar ik vraag me af of werkgevers ervan op de hoogte zijn,” zegt Fien.
Het probleem ligt dus niet alleen bij de overheid, maar ook bij werkgevers. Het recht op werk kan pas volledig worden gerealiseerd als zowel overheid als werkgevers alle steunmaatregelen kennen én gebruiken.
Maar er is meer. Fien woont alleen en heeft hulp nodig bij boodschappen doen, koken en schoonmaken. “Alle assistentie regelen, is al een job op zichzelf,” vertelt ze. Werkgevers begrijpen vaak niet wat dit voor iemand met een handicap betekent.
Wat kan de oplossing zijn? Volgens Fien is het antwoord simpel: flexibiliteit en een mentaliteitswijziging.
“Glijdende uren en telewerken bijvoorbeeld. Het is onmogelijk voor mij om tegen 8 uur ’s ochtends op mijn werk te zijn. En een voltijdse job is fysiek te zwaar. Ik heb meer baat bij deeltijdse uren. Er zou meer aanbod moeten zijn in deeltijdse jobs.”
Fien pleit niet alleen voor praktische oplossingen, maar ook voor een andere kijk op mensen met een handicap. Het echte probleem ligt volgens haar dieper.
“Fysieke drempels kan je vaak wegwerken. De VDAB voorziet daar ook budget voor. Een mentaliteitswijziging is veel moeilijker. Ik wil niet gezien worden als iemand met een beperking, maar gewoon als een volwaardige werknemer. Ik heb veel kwaliteiten.”
Het recht op werk gaat voor Fien verder dan fysieke toegankelijkheid. Natuurlijk is het belangrijk dat werkplekken toegankelijk zijn, maar dat is niet alles.
“Als je met een rolstoel niet het gebouw in kunt, ben je natuurlijk al uitgesloten. Maar dat is niet altijd de enige oplossing. Sommige mensen hebben een apart bureau nodig, anderen willen net wel tussen de collega’s zitten. Het is belangrijk om te kijken naar de behoeften van de individuele werknemer en samen naar oplossingen te zoeken,” zegt Fien.
Dit sluit perfect aan bij artikel 27 van het VN-Verdrag: werkgevers moeten kijken naar wat mogelijk is en redelijke aanpassingen maken. Het gaat niet alleen om het aanpassen van de werkplek, maar ook om het creëren van werkstructuren die iedereen de kans geven om mee te doen.
Daarnaast hoopt Fien dat werkgevers verder durven kijken dan eventuele beperkingen. “Kijk naar wat er wél mogelijk is,” raadt Fien aan. “Ik heb niet veel ruimte nodig, alleen een bureau voor mijn laptop. Een stoel heb ik zelfs niet nodig, ik heb mijn eigen stoel op wieltjes.”
Fiens verhaal is geen uitzondering. Duizenden mensen met een handicap willen werken en bijdragen aan de maatschappij, maar worden keer op keer geconfronteerd met obstakels.
Dat is niet alleen frustrerend, het is een grove schending van hun mensenrechten. Het recht op werk is vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens én het VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met een Handicap.
Daarom komen wij in actie!
Independent Living Day vindt elk jaar plaats op 5 mei. Op deze dag brengen we het recht op een zelfstandig en inclusief leven onder de aandacht.
Mee actie voeren voor de rechten van mensen met een handicap? Kom op 4 mei naar Gent of ondersteun onze actie online. Zowel in Gent als vanop afstand kan je je steentje bijdragen!
