Net als iedereen hopen we dat de coronacrisis in 2021 bedwongen wordt. De vaccinatiestrategie is bekend maar er zijn nog veel onzekerheden voor mensen met een handicap. Behoren zij tot de risicogroep? Wanneer is het de beurt aan de familie van mensen met een handicap? We vroegen het aan professor emeritus huisartsgeneeskunde, Jan De Maeseneer (UGent), die deel uitmaakt van de taskforce vaccinatie.
De vaccinatiestrategie is bekend. Hoe ziet die eruit en wanneer zouden mensen met een handicap aan bod komen?
In de planning nu wordt rekening met de risicogroepen, daarom zijn we begonnen met de woon- en zorgcentra, omdat die groep het meest kwetsbaar is, zeker de oudere leeftijdsgroep. Ongeveer de helft van de overlijdens in België hadden verband met woonzorgcentra.
Nadien en momenteel zetten we in op het zorgend personeel. Omdat dat ook belangrijk is voor als er een derde golf komt.
Daarna de ‘thuismilieuvervangende’ voorzieningen: vergunde zorgaanbieders bijvoorbeeld, verzorgingstehuizen, shelters voor daklozen, gevangenissen,... Naar de specificatie wordt nog gekeken. De bedoeling is dat we daarmee klaar zijn voor 1 maart.
Vanaf 1 maart volgen twee andere belangrijke groepen: de 65-plussers en mensen met een handicap die 65 plus zijn en nog niet in de vorige fase gevaccineerd zijn. Ook in maart volgen de mensen met risicofactoren tussen 45 en 64 jaar. Maar binnenkort worden daar nog een aantal groepen tussen 18 en 44 jaar aan toegevoegd.
Liggen de criteria voor de risicogroep vast? Wordt er enkel rekening gehouden met medische zaken?
De hoge gezondheidsraad heeft die lijst met risicokenmerken vastgelegd. Die werd op 14 januari in de federale Taskforce besproken en wordt begin februari publiek. De lijst werd opgesteld op basis van wetenschappelijke inzichten over de factoren die bijdragen tot meer risico op overlijden door covid, maar dat is breed opgevat. Mensen met het syndroom van Down behoren ook tot die groep bijvoorbeeld, omdat we weten dat zij meer risico hebben op ernstige ziekte bij besmetting.
Dus er wordt niet alleen gekeken naar klassieke aandoeningen als suikerziekte of hartproblemen maar ook naar mentale, neurologische of cognitieve problemen.
Ben jij een risicopatiënt? De lijst is klaar, ontdek hier of jij al eerder in aanmerking komt voor coronavaccin.
Hoe gaan mensen weten dat ze tot de risicogroep behoren? Via de huisdokter?
De bedoeling is dat zij inderdaad in beeld komen via de huisarts. Belangrijk voor die mensen is dat ze een Globaal Medisch Dossier bij hun huisarts hebben. Het GMD is iets wat elke burger bij zijn huisarts kan onderschrijven waardoor die alle info over die patiënt kan verzamelen en gezondheidsinitiatieven kan nemen, bijvoorbeeld hem of haar uitnodigen voor een vaccinatie.
Het is dus belangrijk voor deze doelgroep dat ze kijken of hun GMD bij de huisarts zit. Wanneer blijkt dat zij midden maart nog niets gehoord hebben zouden zij best eens naar hun huisarts bellen om te horen of ze in aanmerking komen voor een vaccinatie.
Wat met de familie van mensen met een handicap? Vele mantelzorgers zorgen al een jaar voor hun kind met een handicap. Wordt daar rekening mee gehouden voor een snelle vaccinatie?
Dat is nog niet duidelijk, dat is heel moeilijk om te controleren. Wie behoort tot deze groep en wie niet? Hoe je dat moet managen weten we niet. Anderzijds zal de brede algemene bevolking vanaf juni gevaccineerd worden en misschien kunnen we dat nog vervroegen. Alle suggesties, werkwijzes waarop we die groep in beeld kunnen brengen op een manier die sluitend is, zijn welkom. Dan kan daarover gesproken worden.
En wat met persoonlijke assistenten? Volgens het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) is dit nog niet zeker maar worden zij waarschijnlijk meegenomen in de fase waarin het ruimer zorgpersoneel aan bod komt. Weten we daar al meer over?
Neen, meer kan ik daarover ook niet zeggen. Er zijn wat leveringsproblemen met de vaccins ook dus we moeten voorzichtig zijn. Eerst worden de zorgverleners ingeënt die rechtstreeks in contact komen met COVID-patiënten. Andere hulpverleners volgen later, misschien in de tweede helft van februari?
Kinderen kunnen ook nog niet gevaccineerd kunnen worden?
Nee, dat klopt. We kunnen pas vaccineren vanaf 18 jaar. Omdat het onderzoek en de ontwikkeling van het vaccin zo snel zijn gegaan, was er geen tijd meer om ook effecten bij kinderen te onderzoeken. Ondertussen zijn die studies bezig. Het zou kunnen dat vaccinatie bij kinderen de volgende maanden goedgekeurd wordt en dan gaan we de vaccinatiestrategie uiteraard bijstellen. Die strategie is permanent in ontwikkeling.
Voor sommige mensen met een handicap is het praktisch moeilijk om naar een vaccinatiecentrum te gaan. Zullen zij ook naar een vaccinatiecentrum moeten?
Nee, voor wie niet mobiel is, zal de huisarts een vaccin aan huis kunnen regelen. Wij hopen dat dit nog gemakkelijker wordt want de huidige vaccins moeten aan -70 en -20 graden bewaard worden. Vandaar hopen we dat het vaccin van AstraZeneca snel goedgekeurd wordt, dat moet maar op frigotemperatuur bewaard worden. Dat zou de zaken gemakkelijker maken.
Het zorgpersoneel wordt eerst gevaccineerd. Mogen mensen met een handicap dan geruster zijn wanneer zorgpersoneel bij hen thuis langskomt?
Ja, met de opmerking dat we nog altijd niet 100 procent zeker dat gevaccineerden het virus niet doorgeven. Er zijn aanwijzingen maar dat is nog niet zeker. Wij gaan dus nog adviseren om in de eerste fase nog te werken met beschermingsmateriaal, zeker bij intensieve contacten. De komende maanden zal daar wel meer inzicht in komen.
En tot slot: de overgrote meerderheid van mensen met een handicap hoopt snel op een vaccin. Toch zijn er nog enkelen die twijfelen. Is het wel veilig? Wat als er bijwerkingen zijn? Wat zou je tegen die mensen zeggen?
Het is altijd belangrijk om goed te luisteren naar die bezorgdheden, misschien hebben ze ooit een slechte ervaring gehad bij een vaccinatie. Zo een signaal mag je niet zomaar wegwuiven.
Daarna kan je hen geruststellen. We weten goed hoe die vaccins zich gedragen en dat er bijzonder weinig bijwerkingen zijn, misschien een beetje jeuk of koorts maar geen risicovolle bijwerkingen. En er zijn er ondertussen toch al een paar miljoen gegeven. Het is een bijzonder veilig vaccin.
Ik zou vooral in gesprek gaan. Het is belangrijk dat je zelf niet ziek wordt. Je hebt een handicap en dan dreig je bij ziekte veel last te hebben van bijvoorbeeld mobiliteits-, of ademhalingsproblemen. Daarnaast bescherm je ook de gemeenschap. Hoe minder virussen circuleren, hoe minder mensen ziek kunnen worden. Het is een daad van burgerzin en solidariteit, daardoor draag je bij tot minder verspreiding van het virus.
Bedankt voor dit interview!
Meer informatie over de vaccinatie voor mensen met een handicap vind je ook op de website van het VAPH.
