Door een mix aan beperkingen waaronder een psychische beperking is het voor Ivo onmogelijk om ‘gewoon’ te werken. Hij zoekt al jaren naar een job die rekening houdt met zijn grenzen. Na een lange zoektocht stelt hij vast dat werken voor mensen met een beperking vaak financieel bestraft wordt.
Ivo (44) is slechtziend en heeft een psychische beperking. “Die heeft geen naam. Ik ben chronisch angstig. Soms ben ik plots uitgeput door emoties. Soms kan ik niet meer helder denken. Soms werkt mijn brein op het niveau van een professor, soms op dat van een kleuter. Soms functioneer ik bijna niet.”
“Ik studeerde af als ingenieur. Normaal wil dat zeggen: de wereld is van jou. Je vindt overal werk. Helaas was dat voor mij niet zo. Na mijn studie startte ik in een startbaanovereenkomst bij de overheid. Maar de opdracht was te complex voor mij. Door mijn psychische beperking kon ik niet op het niveau van een ingenieur functioneren.”
“En dat terwijl veel mensen zoals ik willen werken als we een job vinden die rekening houdt met onze beperking. Dat betekent: minder uren werken om gezondheidsredenen, flexibele uren waarop ik kan starten, stoppen en pauzeren en ruimte voor initiatief en verstand.”
Bezigheidstherapie
Ivo wil heel graag werken binnen de grenzen van wat voor hem mogelijk is. “Eerst heb ik vrijwilligerswerk gedaan. Daarna heb ik een werkgerelateerde dagtherapie gevolgd. Daar leerde ik fietsen repareren. Ik kwam terecht in een omgeving waar er geen prestatiedruk was en ontdekte dat er iets was dat ik echt heel goed kan. Daar ben ik hen heel dankbaar voor.
Maar eigenlijk is dat niet meer dan bezigheidstherapie, zodat mensen zoals ik kunnen zeggen dat ze een job hebben. Het is waardevol om te mogen werken zonder werkdruk, dat gaf me kracht. Maar ik mocht zelf niet kiezen voor een efficiënte werkwijze en dat voelde aan alsof mijn talent gekortwiekt werd. Dat doet heel veel pijn en maakt me triest. Ik mocht niet mee nadenken. Met mijn analytische en technische achtergrond had ik ideeën om dingen te verbeteren, ik wilde zo dicht mogelijk aanleunen bij vrijwillig economisch efficiënt werken, maar er werd geen rekening gehouden met mijn suggesties. En de afwezigheid van echte participatie en ruimte voor talent werkt heel erg demotiverend en riep om een nieuwe stap.”
Daarna probeerde Ivo te werken in een maatwerkbedrijf. “Ik dacht dat ik een job op mijn maat zou krijgen. Maar dat bleek niet het geval. Het is vooral op maat van mensen met een verstandelijke beperking. Iedereen moet starten met hetzelfde taakje en iedereen moet aan dezelfde regels voldoen. Dat kan blijkbaar niet aangepast worden aan mijn beperking.”
Stilletjes in een hoekje
“Mensen die een job hebben, beseffen misschien niet altijd hoe waardevol het is om werk te hebben. Werk geeft je een goed gevoel. Je wordt financieel beloond. Je ontdekt dat je iets kan en dat je meetelt.”, vertelt Ivo.
“Dat wil ik ook! Ik wil ook mijn talenten inzetten en deel zijn van de maatschappij. Heel veel mensen die, zoals ik, leven van een invaliditeitsuitkering willen graag werken, maar dan aangepast aan hun beperking.
Maar dat is bijna onmogelijk. Het beleid stimuleert dat mensen met een inkomensvervangende tegemoetkoming zwijgen en stilletjes in een hoekje kruipen. Want als je probeert om aangepast werk te vinden als persoon met een handicap, dan is het vaak zo dat je daarvoor financieel gestraft wordt. Daardoor worden veel mensen zoals ik verbitterd, angstig en radeloos. We willen graag volwaardig meedraaien in onze samenleving, maar dat is blijkbaar niet mogelijk.”
‘En toch wil ik werken’
Na lang zoeken en met de hulp van zijn huisarts slaagde Ivo erin om te starten als zelfstandige fietsenmaker in bijberoep. “Daarbij krijg ik geen enkele ondersteuning. Ik moest zelf op zoek gaan naar wat mag en wat niet mag. En het ergste? Niemand kent alle regels: een hierin gespecialiseerd maatschappelijk werker heb ik niet gevonden en als ik het RIZIV, de FOD sociale zekerheid, de VDAB of het Gespecialiseerd Team Bemiddeling (GTB) vragen stel, dan krijg ik een wettekst voor mijn neus. Maar wat de impact van mijn bijberoep op mijn totaal inkomen concreet betekend en hoe ik ervoor kan zorgen dat ik niet minder overhoudt door te werken, dat kan men me niet vertellen.
Dit is een avontuur waarvan ik niet weet waar het gaat eindigen. Gaat mijn uitkering verminderd of geschorst worden? Ik weet het niet. Niemand weet het. Ik heb er geen idee van wat de risico’s zijn voor mij. Zal ik aan het einde van de maand iets meer overhouden omdat ik werk? Dat is te hopen, maar er zijn veel aanwijzingen dat ik minder of evenveel zal overhouden.”
