Terzake bracht gisteren de schrijnende verhalen van Herman Hillen en Glenn Van den Eynde. Herman is 65 en volledig immobiel na een zware val. Doordat hij niet het persoonsvolgend budget (PVB) krijgt waar hij recht op heeft, woont hij noodgedwongen in een woonzorgcentrum. Glenn is 27 en heeft een verstandelijke beperking. De Vlaamse overheid erkende dat Glenn een PVB nodig heeft om kwaliteitsvol te leven, maar maakt geen middelen vrij. Onafhankelijk Leven kaartte dit onrecht samen met Grip vzw aan in Terzake.
Wat zijn de rechten van mensen met een handicap?
Op internationaal vlak worden de rechten van mensen met een handicap geregeld in het VN-verdrag. Dit verdrag benadert handicap vanuit een mensenrechtenperspectief. Het VN-verdrag streeft naar een inclusieve samenleving waarin mensen met een handicap volwaardige burgers zijn die, net zoals iedereen, eigen keuzes kunnen en mogen maken. Het is de samenleving die zich moet aanpassen aan mensen met een handicap, niet andersom.
In België blijven zowel het beleid als de samenleving handicap echter vooral bekijken door een medische bril. De medische ondersteuning en de verzorging van mensen met een handicap zijn in ons land doorgaans van hoge kwaliteit, maar mensen met een handicap hebben niet alleen zorg nodig. Ze willen deelnemen aan het maatschappelijke leven. Zichtbare en onzichtbare drempels in de samenleving maken dit onmogelijk. Deelnemen aan de samenleving is vaak niet aan de orde omdat de nodige ondersteuning en bijbehorende budgetten ontbreken. Het is hoog tijd dat de overheid mensen met een handicap geeft waar ze recht op hebben en een inclusieve samenleving waarmaakt.
Masterplan handicap
Het VN-verdrag is in België van kracht sinds augustus 2009. Sindsdien nam de overheid initiatieven met het oog op een meer inclusieve samenleving, maar de weg is nog lang en de realisaties blijven ondermaats. België moet snel werk maken van een allesomvattend masterplan handicap met een duidelijke visie op inclusie, concrete actiepunten, passende budgetten, een tijdslijn en toegewezen verantwoordelijken.
Onafhankelijk Leven was positief over het Perspectiefplan 2010-2020 van toenmalig Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen. De baseline luidde toen: “Zoveel mogelijk gewoon in de samenleving en zo weinig mogelijk uitzonderlijk en afzonderlijk.” Vandaag moeten we jammer genoeg vaststellen dat we nog steeds in de omgekeerde situatie zitten. De institutionele visie op mensen met een handicap is dominant. Mensen met een handicap worden nog te vaak buiten de samenleving geplaatst.
Handicap en inclusie mogen niet beperkt blijven tot Welzijn. Een samenleving waarin mensen met een handicap meetellen is alleen mogelijk indien er een geïntegreerd beleid gevoerd wordt over verschillende beleidsdomeinen heen: mobiliteit, werkgelegenheid, onderwijs, huisvesting, ruimtelijke ordening, armoedebestrijding etc. De realisatie van het VN-verdrag vereist ook samenwerking tussen alle Belgische beleidsniveaus. Wij pleiten voor één overkoepelend masterplan dat streeft naar de uitvoering van het VN-verdrag binnen een redelijke termijn.
Nood aan voldoende middelen
Dat kan enkel indien voldoende middelen worden vrijgemaakt. Vandaag worden de uitgaven voor de toekenning van nieuwe persoonsvolgende budgetten niet in de begroting opgenomen. Dit betekent dat elke minister van Welzijn telkens opnieuw moet strijden voor voldoende budget. Net zoals we ziekenhuiskosten of uitgaven voor pensioenen voorzien in een begroting, moet de overheid structureel middelen voorzien om mensen met een handicap een kwaliteitsvol leven te laten leiden.
Vandaag wachten meer dan 16.000 volwassenen met een handicap op een PVB. Een 1.500-tal kinderen met een handicap staan op de wachtlijst voor een persoonlijke-assistentiebudget. Onafhankelijk Leven roept de regering op om alle mensen op de wachtlijst te geven waar ze recht op hebben. Halve budgetten moeten binnen afzienbare tijd vervolledigd worden en artificieel doorgevoerde budgetdalingen moeten teruggedraaid worden.
Tot slot vraagt Onafhankelijk Leven om de maatschappelijke voordelen van persoonsvolgende financiering beter in de verf te zetten en een beleid te voeren vanuit een mensenrechtenperspectief. Persoonsvolgende financiering is een essentiële hefboom om een samenleving te vormen waarin mensen met een handicap meetellen als volwaardige burgers.
