De persoonsvolgende financiering werd op 1 januari 2017 ingevoerd voor volwassenen met een beperking. Dat is bijna 3 jaar nadat daarover een algemene wet – “het PVF decreet”- is goedgekeurd in het Vlaamse parlement. We zijn nu 1 jaar verder. Hoever staan we? Wat zijn de grootste problemen? Was het een goede beslissing? Voor welke uitdagingen staan we? Daarom 3 artikels op een rij. Zoals wij het zien, als bijstandsorganisatie
Geen exodus. Geen stormloop.
Zoals verwacht deden in 2017 meer mensen een beroep op Onafhankelijk Leven dan in 2016. Als organisatie konden we hierdoor ook groeien en onze dienstverlening uitbreiden. In 2017 kwamen er 407 nieuwe leden bij. Maar dat was veel minder dan we hadden verwacht. We gingen vaak in op uitnodigingen van zorgaanbieders om ons te komen voorstellen. Veel moeilijker was het om in contact te komen met de gebruikersraden en budgethouders zelf. De zorgaanbieders hebben de toegang daar nog stevig in handen.
Bovendien zijn er 5 bijstandsorganisaties die ook voor mensen in voorzieningen een dienstverlening ontwikkelen. Die moeten allemaal gelijk behandeld worden. Samen hebben die 5 bijstandsorganisaties 2187 leden met een PVB. Daarnaast hebben zij nog leden met een PAB (voor minderjarigen).
Dus PVF zorgde niet voor een exodus uit de voorzieningen. Dat bleek uit vorig artikel. Maar dus ook niet voor een stormloop naar de bijstandsorganisaties.
Intensieve bijstand voor zorggebruikers
Van die 407 zijn er 164 mensen die via “het bijstandsfonds” lid werden en dienstverlening kregen. Dat bijstandsfonds is er moeten komen omdat mensen in voorzieningen helemaal geen budget over hadden om bijstand te betalen. We stelden ook vast dat de bijstand die sommige gebruikers wél vroegen aan Onafhankelijk leven vzw meer tijd en middelen vereisten dan was voorzien.
Deze mensen vroegen advies en concrete hulp bij het heronderhandelen van hun overeenkomst omdat ze bv. een deel in cash wilden opnemen of omdat ze hun vrij besteedbaar bedrag wensen op te nemen.
We verwachten dat hier spoedig een mouw wordt aangepast, zodat we ook gebruikers in voorzieningen verder intensieve bijstand kunnen bieden. Soms werden we ook gecontacteerd door gebruikers die heel tevreden zijn over de zorg en ondersteuning van hun kind, maar toch drempels ervaren om hun vragen naar alternatieven of hun wensen uit te spreken. Er ligt hiervoor een goed voorstel op tafel.
Zelf kiezen wanneer je gaat slapen?
Ook wij volgen dus best de enige weg, op tempo van elke individuele budgethouder die meer zelf in handen wil nemen: een andere dagbesteding bijvoorbeeld, of in het weekend werken met een persoonlijk assistent, of in de voorziening zelf ook kunnen kiezen voor een eigen kinesitherapeut.
Onafhankelijk Leven vzw bleek ook niet meteen de eerste bijstandsorganisatie te zijn waar gebruikers aan dachten. Veel ouders hadden vroeger geen andere keuze dan hun kind naar een voorziening te brengen. Terecht werden we erop gewezen dat wij mensen geen schuldgevoel moeten geven omdat gekozen werd voor een voorziening.
We gingen in 2017 ook even door de bocht door gebruikersraden als “feestcomitées” te benoemen. Dat stond haaks op wat wij echt willen: meer inspraak en zelfs medebeheer door gebruikers in de collectieve zorg. En meer vrijheid om die zorg meer te laten schuiven van collectieve naar individuele, persoonsgebonden zorg. Waarbij je zelf zoveel als mogelijk beslissingen kunt nemen: Wanneer ga ik slapen? Wat ga ik eten? Wanneer mag ik bezoek hebben? Of gaat dat te ver?
Dus voor ons was het ook een aanpassing. Niet alleen de belangen verdedigen van mensen die kiezen voor een cashbudget en persoonlijke assistentie, maar ook van de mensen die kiezen voor een voucher bij een vergunde zorgaanbieder. We doen dit steeds vanuit het perspectief van de budgethouder.
We kwamen er langzaam achter dat we vooral die mensen ondersteunen die op zoek zijn naar alternatieven en die meer zelf dingen willen beslissen, of gewoon meer duidelijkheid willen over wat een overeenkomst precies inhoudt en hoe men bv. tot een factuur komt. En of de tarieven “normaal” zijn.
Dan toch nieuwe overeenkomsten
De laatste weken nam het aantal vragen van gebruikers van voorzieningen wel toe. Dat heeft dan vooral te maken met vragen bij de nieuwe overeenkomst en de prijzen die daaraan gekoppeld werden. Tegen 1 april dienen alle budgethouders hun overeenkomst met de zorgaanbieder te vernieuwen. Dat was al een paar keer uitgesteld.
De meesten worden nu voor het eerst geconfronteerd met de werkelijke kostprijs van de zorg en ondersteuning. Tegelijk zijn ze erg onzeker over de factuur die ze zullen krijgen voor woon- en leefkosten. Tot 2021 kan de zorgaanbieder verder de gewone “eigen bijdrage” aanrekenen (max 35€ per dag, zonder supplementen), maar voor mensen die nu nieuw met een PVB starten , worden onmiddellijk woon- en leefkosten aangerekend.
Doordat het VAPH nu ook geen regeling meer toepast voor mensen die onvoldoende inkomen hebben, is de kans wel erg groot dat gebruikers een hogere factuur zullen krijgen. Maar het principe waar iedereen achterstond is dat het voor mensen niet voordeliger mag zijn om naar een voorziening te gaan. Heel veel mensen met een handicap wonen in hun eigen huis, of bij hun ouders, en betalen daar ook de woon- en leefkosten met hun inkomen. Dat is vaak erg laag. We hopen dat de vervangingsinkomens voldoende worden opgetrokken. Daarnaast is het nodig met de zorgaanbieders betere afspraken te maken over de kostprijzen.
We hebben ondertussen al wat overeenkomsten gezien en verzameld. Ook prijzen, zowel van de zorg en ondersteuning bv wat kost een halve dag dagbesteding? als wat kost de huur van mijn kamer? Er zijn regels over wat er minimaal in een overeenkomst moet staan. Maar elke zorgaanbieder kan zelf een overeenkomst opstellen. De prijszetting is volledig vrij. Dat leidt tot verschillen. We denken dat het beter is om met één modelovereenkomst te werken. Daarin kunnen nog altijd specifieke bepalingen worden opgenomen. Maar zover zijn we nog niet.
Koude douche
De meeste gebruikers uit een voorziening kregen wel een koude douche: het budget werd vastgeklikt op het niveau van hun zorggebruik. Wie bv elk weekend naar huis ging, kreeg een budget voor 5dagen per week. Zorggebruikers kregen ook pas begin dit jaar een definitief budget toegekend. Er was wat tijd nodig om het oorspronkelijk toegekende budget aan te passen op basis van bv. de wijzigingen in de zorg en ondersteuning tussen 1 april en 31 december 2016.
Dit maakte heel wat ouders erg onzeker (wat als ik er niet meer ben?). Onafhankelijk Leven vzw werkte mee aan een structurele oplossing hiervoor. We moeten nu afwachten of dit in de plooi kan vallen.
Maar het blijft wringen, voelen wij ook.
Lees het vervolg. ‘Is PVF een goed nieuws show waard?’
Lees ook het eerste artikel van onze driedelige analyse van 1 jaar PVF
